ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайыловтың қатысуымен өткен Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігінің кеңейтілген алқа мәжілісінде 2022 жылға арналған сауданы дамыту және экспортты қолдау жөніндегі іс-шаралардың қорытындылары шығарылды.
ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – Сауда және интеграция министрі Серік Жұманғариннің хабарлауынша, 2022 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша тауар айналымы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 34,1%-ға артып, $110,6 млрд-ты құрады.
ЕАЭО елдерімен өзара сауда $23 млрд-қа жетті, бұл 2021 жылдың алдыңғы кезеңіндегі көрсеткіштерден 7,5%-ға артық. Бір жыл ішінде 6 сауда кедергісі жойылды, бұл Қазақстанға $500 млн көлемінде табыс әкелді.
Нарықты қажетті азық-түлікпен қанықтыру және бағаның өсуін тежеу мақсатында сыни импорттың 1343 тауарына: көкөніске, дәнді дақылдарға, сүт өнімдеріне, азық-түлікке, жабдыққа арналған қосалқы бөлшектерге, шикізатқа және басқаларға кедендік баждар нөлге теңестірілді.
Өткен жылдың 10 айында шикізаттық емес тауарлар экспорты айтарлықтай өсті – 34,8%-ға және $21,7 млрд долларды құрады. Сонымен қатар 2022 жылдың қаңтар-қыркүйек айларында қызмет экспорты 31%-ға артып, $5,5 млрд-қа жетті.
Еркін сауданы дамыту және экспортты ілгерілету үшін Иранмен еркін сауда туралы уақытша келісімді 2025 жылға дейін ұзарту туралы хаттама ратификацияланды. Иранмен толық форматты келісім жасау процесі соңғы кезеңде. Экспортты арттырудан күтілетін экономикалық нәтиже шамамен $250 млн-ды құрайды. Келешекте Индонезия және Біріккен Араб Әмірліктерімен осындай келісімдерге қол қою жоспарлануда, оның болжамды әлеуеті $1 млрд-тан асады.
Өзара тиімді ынтымақтастық жобаларын жүзеге асыру және көлік-логистикалық бағыттарды дамыту мақсатында сауда, көлік-логистикалық және өнеркәсіптік кооперация үшін шекаралық орталықтар желісін ашу жұмыстары жүргізілуде.
«Өзбекстанмен шекарада «Орталық Азия» халықаралық өнеркәсіптік ынтымақтастық орталығы құрылып жатыр. Жол картасы жүзеге асырылуда, орталықтың орналасатын жері анықталды, жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеу жоспарланып отыр. Транскаспий халықаралық көлік бағытын дамыту аясында Иран бағытында шығыс Солтүстік-Оңтүстік тармағының инфрақұрылымын дамытуға ерекше көңіл бөлінуде. Басты басымдық – Үндістан мен Пәкістан бағытында тасымалдау әлеуетін дамыту», — деді Серік Жұманғарин.
Сонымен қатар вице-премьер Қытай, Ресей және Қырғызстанмен сыртқы шекаралардағы орталықтарды жаңғырту жұмыстары жүргізіліп жатқанын атап өтті. Жобаны сәтті жүзеге асыру транзиттік тасымал көлемін 2 еседен астам, ал тауар айналымын орта есеппен 30%-ға арттыруға мүмкіндік береді.
Өз сөзінде Серік Жұманғарин жыл қорытындысы бойынша азық-түлік инфляциясы 25,3%-ды құрағанын атап өтті. Бұл ретте бағаның 13,7%-ға негізгі көтерілуі 2022 жылғы ақпаннан сәуірге дейінгі кезеңде орын алды. Вице-премьер қазіргі жағдайдың басты себептерінің қатарында геосаяси өзгерістерді, ұлттық валюта бағамының әлсіреуін және Қазақстанның сауда серіктестеріне қатысты санкциялар мен қарсы санкциялардың енгізілуін атады.
«Осыған байланысты баға белгілеудің негізгі компоненттері қайта қаралып, оңтайландырылды. Делдалдық тізбектерді тергеу жөніндегі өңірлік комиссиялардың жұмысы күшейтілді және қайта өңдеу кәсіпорындарына айналым қаражаты бөлінді. Тауар балансын қалыптастыру тәртібі бекітілді және маусымаралық кезеңде көкөніс жеткізу мәселелері пысықталуда. Азық-түлік тауарын өндірушілердің мүдделерін ескеретін шекті және шекті бөлшек бағаларды белгілеу кезіндегі тәсіл қайта қаралды», — деді вице-премьер.
Сауда саласындағы негізгі мәселелерді шешу үшін ҚР СИМ тиімді шаралар кешенін әзірледі. Солардың ішінде сауда саласына инвестицияны мемлекеттік ынталандыру, сауда нысандарын салу үшін әкімдіктердің жер телімдерін беру мәселесін зерделеу және заманауи 70 көкөніс қоймасын салу мәселелерін атап өтуге болады. 2027 жылға қарай заманауи сауда форматтарының үлесін қазіргі 31-ден 70%-ға дейін ұлғайту жоспарлануда.
Техникалық реттеу саласында қазақстандық бизнесті қолдау үшін ЕАЭО деңгейінде өнімге қойылатын міндетті талаптарды оңайлату саласында оң нәтижелерге қол жеткізілді, Е-КТРМ бірыңғай техникалық реттеу жүйесі құрылып, аттестатталды. Қазақстанда алғаш рет «Халал» өнімін экспортқа сертификаттау жөніндегі орган аккредиттелді, экономиканың 7 саласы толығымен стандартталды, 77 зертхана жаңғыртылды, «сұр» сертификаттардың және техникалық реттеу саласындағы басқа да бұзушылықтардың күшін жою жөніндегі жұмыс жалғасын тапты.
Отырыс соңында ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайылов Сауда және интеграция министрлігінің алдына әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру жөніндегі жұмысқа ерекше назар аудара отырып, бірқатар маңызды міндеттер қойды.
